Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013

Αλατισμένα και ανάλατα (Η Παχτοσιά)

Γράφει ο «Παλιοπυργήσιος» 
Τέλη Σεπτέμβρη με αρχές Οκτώβρη. Οι επισκέπτες -τουρίστες- του χωριού μας έχουν αραιώσει πολύ. Οι λιγοστοί που έχουν μείνει αργούν να βγουν. Μόνο ο Νίκος βγαίνει πρωί – πρωί. Κάθεται πιο πέρα από μένα. Αυτός πίνει το φραπέ του, εγώ σκέτο ελληνικό. Περιμένουμε μήπως παρουσιαστούν άλλοι κανα-δύο να κάνουμε τετράδα δηλωτή. Αργούν όμως. Μα, να, ξαναφαίνει ο Κώστας από την πέρα μεριά της πλατείας και βαδίζει σιγά – σιγά προς την άλλη μεριά. Σε λίγο σκαπετάει.
-          Δεν αφήνει παχτοσιά με παχτοσιά πουθενά, μου λέει ο Νίκος.
Ναι, δεν είπα ότι ο Κώστας κράταγε στο ένα χέρι σακούλα που μέσα, όπως διέκρινε κανένας από το σχήμα, πρέπει να είχε κανα-δυο τρείς μυτζήθρες και στο άλλο χέρι άλλη σακούλα, που, πάλι από το σχήμα, καταλάβαινες ότι πρέπει να είχε μέσα κανα-μισοντενεκέ τυρί
-          Που σου λέω εγώ, δεν αφήνει παχτοσιά με παχτοσιά πουθενά, μου ξαναλέει ο Νίκος.
Στην αρχή άκουσα παθητικά, αυτά που μου είπε. Όμως σε λίγο άρχισα να το σκέπτομαι. Κατάλαβα ότι αυτά που είχε ο Κώστας στη σακούλα δεν ήταν «παχτοσιά» παρά ήταν το ενοίκιο που πήρε από κάποιον τσοπάνη στον οποίο είχε παραχωρήσει κάποιο ή κάποια χωράφια του για να βόσκει τα ζώα του, πρόβατα ή γίδια. Αυτό γινόταν με συμφωνία ανάμεσα στους δύο, ιδιοκτήτη χωραφιού και κτηνοτρόφο. Το ύψος του ενοικίου κανονιζόταν ανάλογα με την έκταση του χωραφιού, τη θέση του και την απόδοσή του σε ζωοτροφή.
Τότε λέω του Νίκου:
-          Νίκο, αυτό δεν είναι παχτοσιά, είναι ενοίκιο. Και του διατύπωσα τις προηγούμενες σκέψεις μου.
Παχτοσιά είναι άλλο πράγμα, άκου να ειδείς:
Ας πούμε ότι τα πρόβατα του μπαρμπα-Αγγελή έπεσαν, άθελά του, στο σπαρμένο  με σιτάρι χωράφι του μπαρμπα-Στάθη και του προξένησαν μια κάποια ζημιά. Τότε ο αγροφύλακας του χωριού έπρεπε να διαπιστώσει τίνος ήταν τα πρόβατα που προξένησαν τη ζημιά. Μετά έφερνε σε επαφή τους δύο, ζημιωτή και ζημιωμένο και υπολόγιζαν τη ζημιά. Αν ήταν καλοπροαίρετοι, κατέληγαν σε μία λογική λύση, ας πούμε 60 οκάδες σιτάρι ήταν η ζημιά. Ο μπαρμπα-Αγγελής τότε έδινε 60 οκάδες σιτάρι στο μπαρμπα-Στάθη, αυτό λεγόταν «παχτοσιά». Τι γινόταν όμως όταν παρά τις προσπάθειες που κατέβαλλε ο αγροφύλακας, δεν τα βρίσκαν στο ύψος της παχτοσιάς; Τότε έμπαινε σε ισχύ (ισχύ-όρος που χρησιμοποιείται πολύ στη Νομική, κι εμείς ο Γλανιτσιώτες χρησιμοποιούσαμε αρκετούς νομικούς όρους) ο θεσμός των εκτιμητάδων. Οι εκτιμητάδες  ήταν άλλοτε δύο, άλλοτε τρείς. Ας πούμε τρείς. Τι έκαναν λοιπόν αυτοί; Πήγαιναν επί τόπου να εκτιμήσουν τη ζημιά. Έκανε ο καθένας τους δικούς του υπολογισμούς. Έκαναν ανταλλαγή απόψεων. Στο τέλος ο καθένας έπαιρνε στο ένα του χέρι μια πέτρα σε σχήμα πλάκας, και στο άλλο του χέρι μια πολύ μικρότερη πέτρα μυτερή και με αυτή χάραζε στην πλάκα το μέγεθος της ζημιάς που κατά τη γνώμη του είχε προξενηθεί. Φυσικά ο καθένας δεν έβλεπε τι έγραφε ο άλλος στην πλάκα του. Και τώρα ας πούμε ότι ο πρώτος έγραφε 80 οκάδες σιτάρι, ο δεύτερος 60 και ο τρίτος 70. Έκαναν τέλος το λογαριασμό: (80+60+70=210). - (210:3=70). Έπρεπε λοιπόν ο μπαρμπα-Αγγελής να δώσει 70 οκάδες σιτάρι παχτοσιά στο μπαρμπα-Στάθη. Αν συμφωνούσαν οι διάδικοι (διάδικοι –και αυτόν τον νομικό όρο τον ηξέραμε καλά εμείς οι Γλανιτσιώτες) καλώς, αν δεν συμφωνούσαν κατέληγαν, δυστυχώς, στα δικαστήρια.
Αυτά τ’ άκουσε όλα ο Νίκος, θυμήθηκε ό,τι είχε ακούσει, σχετικά με το θέμα αυτό, από τον πατέρα του και από τους παππούληδές του και συμφώνησε μαζί μου.
Α, να ειδείτε πώς και τι έγινε μια φορά με μια παχτοσιά. Του έφυγε η γαϊδούρα του Γιώργη και πήγε στο χωράφι του μπαρμπα-Γιάννη και του αδερφού του, του μπαρμπα-Κώστα. Ήταν μήνας θεριστής. Είχαν θερίσει λίγη βρώμη και την είχαν αγκαλιές κάτω. Πήγε λοιπόν η γαϊδούρα και (χωρίς ντροπή η άτιμη) έφαγε όση έφαγε και ανακάτεψε μερικές αγκαλιές. Σκόρπισε λίγα χερόβολα. Προξένησε, ευτυχώς, ασήμαντη ζημιά. Αγροφύλακας ήταν ο Δημητράκης του Μπαρούνη. Διαπίστωσε ποιος ήταν ο ένοχος, εκτίμησε τη ζημιά, 6-7 οκάδες βρώμη και έστειλε το Γιώργη να «τα βρει» με τους παθόντες. Πάει λοιπόν πρώτα στο μπαρμπα-Κώστα και του λέει: «Μπαρμπα-Κώστα, αυτό κι αυτό, με έστειλε ο αγροφύλακας……» (Δεν ξέρω κιόλας μήπως ήταν γιός του ο αγροφύλακας.)
Ντεβεκέλης σ’ αυτά τα θέματα ο μπαρμπα-Κώστας: «Φύγε από μπροστά μου, ρε, σ’ έστειλε ο αγροφύλακας, χέστηκε η φοράδα στ’ αλώνι, ούτε θέλω τίποτα, ούτε έπρεπε να ‘ρθεις σε μένα να μου λες τέτοια». Τον ευχαρίστησε ο Γιώργης και δειλά-δειλά βάδιζε να βρει το μπαρμπα-Γιάννη: «Μπαρμπα-Γιάννη αυτό κι αυτό, μ’ έστειλε ο αγροφύλακας….». «Αλίμονο και τρισαλίμονο, σου λέγω, δε σου λέγω τίποτε άλλο». «Γιατί μπαρμπα-Γιάννη, ο αγροφύλακας μου μίλησε για το πολύ-πολύ 6-7 οκάδες βρώμη, εγώ να σου δώσω 10 οκάδες, που είναι το θέμα, γιατί αλίμονο και τρισαλίμονο; Μόνο που δεν έχω βρώμη, να σου φέρω κριθάρι, βήκο, λαθούρι ό,τι θέλεις». «Όχι, βρε, βρώμη θέλω και να είναι καθαρή, τη θέλω για σπόρο».
Καπινίστηκε ο Γιώργης, έφυγε, πάει στον αγροφύλακα (δεν ξέρω κιόλας μήπως ήταν ανιψιός του) και του λέει αυτό κι αυτό. «Δεν του δίνω τίποτα, πες του να κάνει μήνυση». «Αν θες να μ’ ακούσεις πήγαινε άλλαξε με κάποιον που έχει, δωσ’ του κριθάρι και πάρε βρώμη να του πας 7 οκάδες και μην μπλέγεις με δικαστήριο». Πήγε βρήκε βρώμη ο Γιώργης, καθαρή, ένα-ένα το σπειρί, τη βάνει σ’ ένα τράστο να του την πάει. Τον βρίσκει κι έπινε τον καφέ του στο μαγαζί του χωριού. «Μπαρμπα-Γιάννη, έλα, έφερα την παχτοσιά». «Για να την δω, βρε, είναι καθαρή η βρώμη, βρε μαγαζά για φέρε την παλάντζα να την ζυγίσουμε». Καθαρή ήταν και σωστή δεν έλειπε ούτε δράμι. «Πήγαινε, βρε, μπες εδεκεί στο κατώι, είναι ανοιχτό το κασόνι, ρίχτην μέσα». Κρατήθηκε ο Γιώργης, έκανε ό,τι του είπε και έκανε «το σατανά πέρα» που λέει.
Αυτά περί «παχτοσιάς».
Για όσους νέους που δεν πρόφτασαν και ενδεχόμενα δεν ξέρουν τα της οκάς, τους λέμε τα εξής:
Η οκά ήταν μονάδα μέτρησης βάρους, ισοδυναμούσε με 1.280 γραμμάρια. Οι υποδιαιρέσεις της ήταν 400 δράμια. Έτσι στις συναλλαγές που γίνονταν μιλούσαν για οκάδες, για μισή οκά, για 100 ή 300 δράμια κλπ.
Παραστατικά μιλάει για τις υποδιαιρέσεις της οκάς ένα δημοτικό τραγούδι. Το ήξερα αλλά το είχα ξεχάσει και μου το θύμισε η Γιώτα του Τούρκου και η Σοφία του Κοζάτου, που το τραγούδησαν σε μια συγκέντρωση που είχε ο Σύλλογος Μυγδαλιωτών Τρίπολης στην Ταβέρνα «Θράκα».
Μια παρέα σαν και μας ήρθε στην ταβέρνα μας
και μιλάει του  ταβερνιάρη «Φέρε μας το κατοστάρι. (100 δρ.)
Φέρε μας και τη μισή (200 δρ.) κι έλα δω κοντά κι εσύ.
Φέρε μας και τα τριακόσια (300 δρ.) κι έλα πέσε μας καμπόσα.
Φέρε μας και την οκά κι έλα δω και συ κοντά.
Φέρε μας και τη βαρέλα και την όμορφη κοπέλα.
Φέρε μας και το βαγένι και θα ιδούμε τι θα γένει».

Παλιοπυργήσιος


13 σχόλια :

  1. Ανώνυμος22/2/13 22:22

    Νάσαι καλά ρε παλιοπυργήσιε να μας ταξιδεύεις με τις αναμνήσεις!!!!!!

    Σ΄ευχαριστώ.

    χψ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος23/2/13 17:55

    και οχι με την υποκρισια και των χλεβασμο των πατριωτων που αναγεις στα κειμενα σου και θεωρης των ευτο σου πρωτυπο συμπεριφορας απεναντη στους πατριωτες που εχουν διαφορετικη αποψη. και οσες αληθειες να λες ειναι ανεφ σημασιας.makria laka..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος23/2/13 23:38


    Η λέξη ¨Παχτοσιά" εθεωρείτο χαμένη και την επανέφερε στη μνήμη μας ο Παλιοπυργήσιος. Φρόντισε μάλιστα να της δώσει και το πραγματικό της νόημα με μια υπόθεση, πραγματική ή φανταστική.Έτσι πετυχε να καταλάβουμε όλοι τι σημαίνει "παχτοσιά" Συγχρόνως όμως μας θύμισε και κάποια από τα συναλλακτικά ήθη της εποχής. Οι παλιότεροι τα ενθυμούνται και δεν πιστεύω να βρίσκουν σ' αυτά υπερβολές. Οι νεότεροι πρέπει να τα πληροφορούνται Ως προς τα πρόσωπα κατονομάζονται με έναν διπλωματικό τρόπον που καθόλου δεν σου γενιέται η αίσθηση του ψόγου. Άλλωστε έχουν περάσει από καιρό στην αιωνιότητα και είναι απόλυτα σεβαστά.Ούτε βέβαια υπήρχε τέτοια πρόθεση του συγγραφέα. Με όλη τη συμπάθειά μου στη makria laka, ας μην αποθαρρύνουμε όσους επιχειρούν καλοπραίρετα να μας θυμίσουν παλιά "κλεη" του χωριού μας που όλοι τα νοσταλγούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος24/2/13 10:13

    Ο Παλιοπυργήσιος έχει την καλημέρα μου και την συμπάθειά μου για οσα άδικα του καταμαρτυρούν στα κείμενά του. Η μακριά λάκα η μακριά γαιδούρα η όπως λέγεται να του ευχηθω να είναι καλά. Φαίνεται το DNE ki ο χαλεπός καιρός φτιάνει τα παραπούλια!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος24/2/13 10:29

    Η μακρια λακα στον ΧΨ αναφερεται

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος24/2/13 10:54

    ΤΟΝ ΦΤΥΝΟΥΝ ΚΑΙ ΛΕΕΙ ΒΡΕΧΕΙ.Ο ΠΑΛΙΟΠΥΡΓΗΣΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕΒΑΣΤΟΣ ΑΠ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ. Ο ΧΨ ΛΕΕΙ ΑΝΟΗΣΙΕΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος24/2/13 16:49

    Με ιδαίτερο ενδιαφέρον ανέγνωσα το δοκίμιο του φίλου μου Παλιοπυργήσιου με τον τίτλο: Η παχτοσιά. Περισσότερο τράβηξε το ενδιαφέρο μου η ίδια η λέξη παχτοσιά ,που σήμερα έχει ξεχαστεί η σημασία της από την αχρηστία.Ανέτρεξα στα λεξικά και να τι έμαθα.Προέρχεται από ρήμα παχτώνω= ενοικιάζω ,αυτό πάλι από το μεσαιωνικό πακτώνω ,μεταγενέστερο του ρήματος πακτώ,αυτό από το πάκτον ,που προέρχεται από το λατινικό pactum και ήταν νομικός όρος .Αυτά ως προς την ετυμολογία της λέξης .Τώρα ορθογραφικά η λέξη πρέπει να γράφεται το ο με ω, η παχτωσιά= το συμφωνημένο νοίκι.Τώρα ως προς το περιεχόμενο ο Παλιοπυργήσιος με αδρές πινελιές και με παραδείγματα μας έδωσε την εφαρμογή της στις καθημερινές συναλλαγές των συμπατριωτών μας,που ήταν στην πλειοψηφία τους ανταλλακτικές,(είδος με είδος ).Το χρήμα ήταν δυσεύρετο και το διέθεταν λίγοι.Χάρηκα επίσης το δημοτικό - σπιρτόζικο τραγούδι της ταβέρνας που ποτέ δεν είχα ακούσει.Αυτός κι αν δεν είναι λαϊκός πολιτισμός !!Αυθεντικός ,κυριολεκτικός και γνήσιος ο Παλιοπυργήσιος!!
    marpolix

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τι "ΧΨ" και Ω και ΜΑΚΡΥΕΣ και ΚΟΝΤΕΣ ΛΑΚΕΣ αφήστε τους ανθρώπους που εχουν τη θέληση και το ταλέντο να γράφουν για την πατρίδα μας το χωριό μας τα πρόσωπα που εζησαν και μην τους απαγοητεύετε γιατί όπως είπε και ΜΑΡΙΝΗΣ ο παλιοπυργήσιος ειναι αυθεντικός ΓΝΗΣΙΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος24/2/13 20:09

    ΓΙΑ ΑΥΤΟΥΣ ΠΑΝΤΑ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΕΠΑΙΝΕΤΙΚΑ ΛΟΓΙΑ ΑΡΗ. ΑΠΟ ΠΟΥ ΤΟ ΕΒΓΑΛΕΣ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΥΜΠΑΙΡΑΣΜΑ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος24/2/13 20:21

    ΔΗΛΑΔΗ ΑΡΗ Ν ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΗΜΙΦΑΣΙΣΤΑ ΝΑ ΑΛΩΝΙΖΕΙ.ΜΠΡΑΒΟ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. ΔΕΝ ΤΟ ΣΥΖΗΤΩ ΟΥΤΕ ΚΑΤΑ ΣΚΕΨΗ ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΙ ΤΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΙΚΡΗ ΥΠΟΝΟΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΤΟ ΑΠΟΡΡΙΠΤΩ ΑΣΥΖΗΤΗΤΗ. ΤΩΡΑ ΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΔΙΚΑΙΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΧΟΛΙΑΣΤΕΣ Ο ΑΝΩΝΥΜΟΣ 8:09 ή 8:21 ΔΕΝ ΞΕΡΩ. ΠΕΣ ΜΟΥ 8:21 ΠΟΙΟΝ ΒΑΦΤΙΖΕΙΣ ΕΤΣΙ ΤΟΝ ΓΡΑΦΟΝΤΑ ή ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΑΣΤΗ ΕΓΩ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΞΕΡΩ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ανώνυμος24/2/13 22:43

    ΠΑΤΡΙΩΤΗ ΑΡΓ ΤΙ ΔΕ ΛΕΩ ΚΑΛΑ.Ο ΓΡΑΦΩΝ ΠΑΛΙΟΠΥΡΓΙΣΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΟΣ.ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΜΩΣ ΕΝΑΣ ΤΥΠΟΣ ΕΔΩ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΣΕ ΕΝΟΧΛΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΛΛΟΚΟΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΤΕ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ.ΙΣΩΣ ΝΑ ΜΗ ΘΥΜΑΣΑΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΤΙ ΕΓΡΑΨΕ.ΜΕΧΡΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ.ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΨΑΞΕ ΜΕΧΡΙ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΠΙΣΩ.ΑΛΛΑ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΔΙΝΟΥΜΕ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ ΟΠΩΣ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΣ 10:43 ΕΧΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΙΑΚΑΙΟ ΣΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΚΛΙΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΕΝΟΧΛΕΙ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΡΕΛΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ ΕΛΕΙΠΕ ΝΑ ΕΠΙΚΑΛΕΙΤΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΟΣ ΕΜΕΙΣ !!
    ΘΑ ΤΟ ΨΑΞΩ ΙΣΩΣ ΜΟΥ ΔΙΕΦΥΓΕ

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.